Haal het beste uit jezelf.

De cultuuromslag is volgende week woensdag om half 4

Aan dit gekend maar nog steeds treffend citaat van Fokke en Sukke moest ik denken toen Herman Tjeenk Willink, na verkennersgate, zijn formatieopdracht startte. “Macht en tegenmacht, herstel van vertrouwen, de kracht van het dualisme ...” Grote woorden. Hij begon klein; met de kleinste partijen.

Veertig jaar vast

Gelukkig temperde Herman ook meteen de verwachtingen: “Wat veertig jaar één richting is opgegaan, draai je niet in veertig dagen terug.” En zo is het. Het schip in het Suezkanaal was sneller los; het zat dan ook niet veertig jaar vast. Toch zou het best wel zo kunnen zijn dat de cultuur bij Boskalis heeft bijgedragen aan dit daadkrachtige optreden. In elk geval heb ik een CEO zelden zo’n ingewikkelde klus in drie zinnen weten te verwoorden; de trekkracht van de sleepboten die al onderweg zijn, zand wegscheppen aan de kop van het schip, gecombineerd met een paar dagen hoogtij.

Je moet ergens beginnen; dat deed de oerknal ook

Ik zag het helemaal voor me en voor mij was CEO Berdowski de verpersoonlijking van de competenties als daadkracht, proactiviteit en charisma. Heeft Herman Tjeenk Willink waarschijnlijk ook; de vraag is of hij het tij ook meeheeft. Maar goed, als zo’n cultuuromslag er dan moet komen, moet je ergens beginnen. Na de kleine partijen sprak Herman de grote. Daarna werd het stil. Maar gun ieder zijn eigen proces denk ik dan.

Hardnekkigheid

Volgens mij heeft zo’n cultuuromslag zijn eigen proces nodig. Ik zie dat ook in het bedrijfsleven. Wanneer de oprichters van een bedrijf de organisatie verlaten, is hun stempel nog lang voelbaar. Nieuwe mensen brengen wel eens nieuwe ideeën, maar om echt te veranderen moet de historie van een bedrijf om te beginnen erkend en herkend worden. Cultuur is het psychisch kapitaal van een bedrijf en beslaat de diepgevoelde waarden van de organisatie. Die waarden bepalen het gedrag en de activiteit van een bedrijf en die waarden kunnen hardnekkig zijn.

We lijken zo op elkaar

Het meest zichtbaar is dit bij fusies. Twee bedrijven die op het eerste gezicht zo op elkaar lijken, soms elkaars concurrenten zijn, moeten ineens als collega’s gaan samenwerken. Als het element cultuur verwaarloosd wordt, is de fusie gedoemd om te mislukken of ‘het gevoel één bedrijf te zijn’ heeft jaren nodig om doorleefd te worden door het gehele personeel. Cultuur is de sociale lijm van een organisatie en twee soorten lijm met elkaar vermengen, vraagt onderzoek. Voor dit onderzoek is vaak geen aandacht, want we leken toch zo op elkaar?

De stip aan de horizon

Maar goed, “Zonder ambities hoef je volgens mij niet op te staan”, zei Sigrid Kaag. En zo is het ook. Elke verandering start bij de stip aan de horizon. Belangrijk blijft om die stip zo helder mogelijk te verwoorden; zoals dat schip dat uit de vernauwing van het Suezkanaal moest komen. Zo helder mag het zijn. Hoe ziet het er dan uit, die cultuuromslag? En hoe realistisch is het dat die volgende week om half vier gerealiseerd is? Wat is er in ieder geval dan wel? Ik wil die sleepboten zien vertrekken, dat zand weggebaggerd zien worden en het tij zien veranderen. Al met al; ik geef het hem te doen, die Herman.